Tâm hồn của người đàn bà (2)
| ← Ch.02 | Ch.04 → |
Cái thói xa hoa chưng diện, quyến rũ, lả lơi... của người con gái; may thay, đâu phải là một chứng bệnh nan y. Ngày nào mà họ bắt đầu "Yêu" thì ngày ấy các thói "quyến rũ" "lả lơi"... cũng mất.
Bà Gina Lombroso có thuật câu chuyện một cô sinh viên trường thuốc nọ, có tánh chưng diện, lả lơi, quyến rũ đến cực độ. Trong giới y sĩ, sự có mặt của một cô như thế thật là một sự bực mình. Bà đã không biết bao nhiêu lần khuyên lơn cô ấy phải đứng đắn nghiêm trang. Nhưng vô kết quả. Đến năm thứ ba, cô ấy lại biến đổi tánh tình: cô trở nên hết sức nghiêm trang, đứng đắn. Cô không cười cợt vui đùa với bạn trai nữa, cô không chưng diện, không thích bè bạn, lại ưa trầm ngâm suy nghĩ và thích sống một mình trong cô tịch. Tại sao thế? Tại cô đã bắt đầu "yêu", yêu một cách chân thành một người đàn ông đứng đắn.
Khi người đàn bà bắt đầu "yêu" thì tức khắc sự thích làm vui lòng kẻ khác, cái vòng xã giao sẽ bắt đầu thu hẹp dần lại và quy vào những người yêu chân thật quanh mình thôi... Và bấy giờ họ mới bắt đầu trải qua tâm sự của nàng Kiều:
"Vui là vui gượng kẻo là,
Ai tri âm đấy, mặn mà với ai!"
Và bấy giờ, ta mới hiểu rõ được tâm sự của nàng chinh phụ của Đặng Trần Côn:
"Vắng chàng, điểm phấn trang hồng với ai..."
c. Thích ăn mặc, trang sức
Thế thường người ta cho rằng người phụ nữ nào thích ăn mặc đẹp... là không đứng đắn, là không đạo đức.
Nhưng sự thật đâu phải thế. Người đàn bà con gái nào cũng thích trang điểm, cũng thích ăn mặc đẹp đẽ. Nó cũng là một đặc điểm phụ thuộc thiên tính hay làm vui lòng kẻ khác, như đã nói trên. Cho đó là một tính kiêu sa cũng là sai. Sự ăn mặc, đối với người đàn bà đâu phải chỉ là một sự kiêu sa... Nó tượng trưng một cái gì quan trọng hơn và phức tạp hơn, vì đối với người phụ nữ, nó là cả một cái gì liên đới với con người của họ.
Quần áo, cách trang sức, đồ nữ trang... đó là những "dấu hiệu" mà người đàn bà dùng để tỏ cho những kẻ lạ mặt biết rõ địa vị quý phái của mình, hoặc tỏ ra cho xã hội chung quanh biết cái mức cưng thương của cha mẹ, của chồng họ đối với họ đến bậc nào.
Hơn nữa cách trang sức, ăn mặc của người đàn bà, con gái là tượng trưng của một sự "sáng tạo" đối với họ... có thể ngang hàng với sự sáng tạo một bức tranh đối với nhà họa sĩ, hay một quyển sách đối với nhà văn, một pho tượng đối với nhà điêu khắc v. v... Một cái áo may khéo là cả một sự thi thố những khiếu thông minh, mỹ thuật, khéo léo và óc tưởng tượng sáng tạo của người đàn bà.
Khéo lựa được một màu áo ăn với màu da, khéo lựa được một kiểu áo ăn với khuôn vóc của người mình... là một phát minh sáng tạo không kém gì một phát minh sáng tạo trong các ngành sáng tạo của người đàn ông. Bởi vậy nó là một sự đòi hỏi, khao khát của người đàn bà.
Được người ta khen là ăn mặc hợp thời trang, ăn mặc đẹp... đối với người đàn bà là một sự vui sướng không khác nào được gắn huy chương hay được thăng quan tiến chức đối với người đàn ông. Thật vậy, đối với người quen thuộc thì sự "ăn mặc" không mấy quan hệ đối với người đàn bà. Họ chỉ lo ngại là đối với kẻ lạ, vì áo quần và cách ăn mặc như ta đã thấy trước đây, là những chứng chỉ để tỏ cho người chung quanh biết địa vị và gia thế họ như thế nào; cho nên trong nhà, họ có thể mặc sao cũng được, mà ra ngoài đường, đến đám đông hay tiệc tùng... họ rất lo lắng săn sóc đến áo quần và cách trang sức của mình.
Sự quan tâm đặc biệt đến cách ăn mặc chứng tỏ người đàn bà rất xem trọng dư luận chung quanh, nhất là đối với dư luận của các giới mà họ quý trọng. Thật vậy, ta thường thấy nhiều cô, nhiều bà ở xã hội trung lưu rất chú trọng đến dư luận quần chúng tầm thường nên mỗi khi họ đi ngoài phố hay đến các nơi hí viện, họ ăn mặc lòe loẹt xa hoa hết sức, cốt ý là được hạng người ấy để ý khen tặng? Còn những cô những bà thuộc về hàng quý phái thượng lưu rất khinh thường dư luận quần chúng mà họ cho là hèn kém không đáng kể, thì lại ăn mặc rất đơn giản sơ sài khi ra ngoài phố. Nhưng trái lại, họ dành lối trang sức đẹp nhất và sang nhất trong những khi dự yến tiệc ở các nơi thật sang trọng. Nơi đó họ biết sẽ có nhiều bậc quyền quý, những bậc thượng lưu trí thức có mặt: Họ chỉ chú trọng đến dư luận của hạng thượng lưu trí thức mà thôi.
Xem "quần áo" và cách ăn mặc của người đàn bà cũng có thể giúp cho ta biết rõ tâm hồn của họ. Thực ra, sự lòe loẹt bên ngoài thường là biểu thị của sự thiếu kém bên trong, một sự sa sút của tâm hồn. Như ta đã thấy, tâm hồn của người phụ nữ là một tâm hồn lệ thuộc... dư luận bên ngoài. Bởi vậy, đối với phần đông, sự ăn mặc là một cách để bù đắp cái nghèo kém bên trong. Ta thường thấy những người đàn bà mà tài năng hay đạo đức hơn người thường không biết tha thiết lắm đến sự ăn mặc. Họ ăn mặc đơn giản nhất và ít để ý đến trang sức. Người đàn ông mà hèn kém bên trong cũng thế, họ thích ăn mặc lòe loẹt bên ngoài. Nhưng người đàn ông thì có khác, là sự trang sức chưng diện bên ngoài không có tính cách thiết tha của lòng vị tha như ở người đàn bà, cốt làm vui lòng đẹp mắt chung quanh mình. Vì vậy người đàn ông nào mà hay lo đến việc ăn mặc là những kẻ rất tầm thường..., và nếu họ chỉ lo đến quần áo trang sức mà thôi thì lại là kẻ rất tầm thường không đáng kể... Trái lại, người đàn bà thì có khác, bởi ngoài cái tâm khảm tự ti, họ còn một lý do chính đáng hơn, tức là lòng yêu vị tha, họ thích làm vui lòng kẻ chung quanh. Đối với người đàn bà: sự ăn mặc, cách trang sức... là tượng trưng một cái gì phiền phức lắm, nhưng, tựu trung ta nhận thấy một cách dễ dàng rằng sự "lo ăn mặc" ấy chỉ lệ thuộc nơi dư luận bên ngoài, nơi những kẻ mà họ muốn được khen tặng. Cho nên nhiều khi, người đàn bà thích quần áo se sua chưng diện, bỗng bỏ hẳn và không lo nghĩ gì đến việc ấy nữa chỉ vì họ thấy những người chung quanh không còn đòi hỏi nữa. Không biết bao người con gái thích ăn mặc duyên dáng, chưng diện... mà có lẽ đời sống họ chỉ có bấy nhiêu thôi, tự nhiên không nghĩ về việc ấy nữa một khi họ có chồng, có con, nghĩa là họ được yêu thương mà không cần phải dùng đến những phương tiện bề ngoài ấy nữa, hoặc vì họ cảm thấy chồng con họ không quan tâm đến điều ấy nữa.
Trái lại, cũng có nhiều người đàn bà, trước giờ không quan tâm gì đến sự ăn mặc, bỗng lại để ý săn sóc đến, khi họ muốn được yêu, vì người yêu ấy đòi hỏi việc ấy; hoặc vì họ muốn được yêu tha thiết hơn.
Sự lo lắng về việc ăn mặc, trang sức đối với người đàn bà có lợi gì cho họ không? Hay là có hại? Theo tôi, sự chưng diện có chừng mực và nhất là có ý vị thanh nhã và kín đáo... đó là một việc rất cần thiết cho người đàn bà. Không có gì làm cho họ vui lòng sung sướng cho bằng... được nhiều người để ý đến cái đẹp của họ. Ta hãy để ý thì thấy rõ. Bất cứ nơi nào, ở các nơi công cộng, ở công sở, ở xưởng, ở nhà trường, ở các dinh thự hay ở nhà tranh vách lá... hễ người phụ nữ nào càng ăn mặc đẹp đẽ, thanh tú bao nhiêu thì càng được nhiều người yêu chiều, vị nể, đối đãi với mình tử tế và tin cẩn bấy nhiêu.
Ngược lại, nếu họ chưng diện quá sỗ sàng diêm dúa, biến thành một sự lố lăng kỳ dị... thì sẽ trở lại làm hại họ nhiều, vì nó sẽ làm cho người chung quanh khinh thường và mất lòng tín nhiệm. Lại nữa, sự xa hoa sẽ làm cho người đàn bà dễ bị trụy lạc và dễ đưa họ đến những hành động đê hèn để thỏa mãn cái thói kiêu sa của họ. Mà sự thật, người phụ nữ nào chỉ thích sống trong sự ăn mặc xa hoa... thường lại là những kẻ mà đời sống bên trong rất nghèo nàn, dễ bị lôi cuốn vào con đường trụy lạc tội lỗi... Và bởi thế, những người đàn ông đứng đắn bao giờ cũng ngờ vực hạng người này.
Tóm lại, người đàn ông nào cũng vậy, dù là cha hay chồng... cũng đều muốn cho con gái mình hay vợ mình ăn mặc đẹp đẽ cả, và cho đó là một điều hãnh diện. Người đàn bà nào mà không hiểu lẽ ấy có thể làm mất tình yêu một cách dễ dàng. Nhưng cách ăn mặc và trang sức phải cho thật thanh nhã kín đáo và vừa phải thôi, thì mới thật là người khôn khéo. Đối với người đàn ông, đẹp bao giờ cũng là điều mà họ ưa thích nhất.
d. Thích phô trương
Nếu ta lắng tai nghe kỹ những câu chuyện tâm sự của người phụ nữ trong các cuộc hội họp hoặc trong lúc họ bè bạn với nhau trong lớp học... ta sẽ thấy dường như tất cả cao vọng của họ dồn vào những điểm duy nhất sau đây: Hay khoe, thích đứng đầu, thích được cưng yêu hơn tất cả bè bạn.
Thật vậy, được kể như là đứng đầu, đứng trên tất cả, bất luận là về phương diện nào, dường như đó là nguyện vọng tổng quát và bền bỉ nhất của người đàn bà. Được xem như là một người thật thà nhất, hoặc thông minh nhất, hoặc giàu sang nhất, hoặc đẹp đẽ nhất... là tất cả niềm vui sướng nhất của người đàn bà.
Được yêu thương nhất, được chiều chuộng nhất, được quý trọng nhất... dù là đối với một thiểu số người thân yêu của mình thôi... người phụ nữ nào cũng cho đó là hạnh phúc nhất đời của họ và chắc chắn họ sẽ không còn đòi hỏi gì hơn nữa cả, không còn thèm muốn gì hơn nữa cả. Bà De Stael, một nữ sĩ người Pháp được nhiều người mến phục cũng thú thật rằng: "Tôi rất sẵn sàng từ khước tất cả những danh dự quốc tế để đổi lấy một đời sống tầm thường của một người đàn bà được một nhóm người thân yêu quý trọng mình nhất đời thôi".
Người đàn bà, nếu họ viết sách, hay phát minh một cái gì... đâu phải để lưu danh hay được thiên hạ khen tặng sùng bái, mà thật ra, họ tin rằng nhờ thế họ sẽ được nhóm người thân yêu của họ mến phục, quý trọng. Trái lại, nếu họ cảm thấy những kẻ thân yêu hay những người họ muốn được yêu thương không tha thiết gì đến việc ấy, có thể rồi họ cũng sẽ không còn thiết tha gì đến việc ấy nữa.
Không có cái gì làm cho người đàn bà đau đớn khó chịu bằng cảm thấy mình thua sút bạn bè của mình: Thua về sắc đẹp, thua về thông minh, hay thua về giàu sang thế lực.
Được "cưng" nhất đối với thầy mình, hoặc được "mến" nhất đối với học trò mình, đối với con mình, nghĩa là đối với tất cả những người chung quanh hay sống chung với mình, đó là hãnh diện nhất của các cô học sinh, của các bà giáo, của các bà mẹ, của các cô gái... Nhưng trong sự mong mỏi được cưng yêu nhất ấy, hoàn toàn không có một chút gì muốn lợi dụng ai cả... Đứa con gái muốn được cha yêu nhất, hay đứa học trò muốn được thầy cưng nhất, hoàn toàn không có một ý nghĩ gì muốn được ân huệ riêng tư gì cả... Thật vậy, người đàn bà nào cũng thế, bất cứ là được con chó, con mèo hay một đứa cháu nhỏ nào trong nhà trìu mến và ưa thích nhất thì cũng đủ tự thấy hãnh diện và sung sướng để mà "làm mọi" thêm cho nó. Trong cái bụng muốn được người ta yêu mến nhất đó tuyệt không có một ý nghĩ gì được hưởng những ân huệ của những người yêu thương mình đó. Tôi thấy có những người đàn bà ngày tối cứ lo săn sóc cưng yêu một đứa trẻ không là con cái gì mình nhưng họ rất sung sướng mà phụng sự đứa bé ấy chỉ vì nó yêu mến họ nhất trong nhà...
- Thưa cô, đứa bé này là gì của cô đây?
- Không là gì của tôi cả. Tôi chỉ là người ở trọ nhà này thôi.
- Thế sao tôi thấy cô chịu cực, chịu khổ với nó có khi còn hơn mẹ nó?
- Thưa, vì nó mến tôi hơn mẹ nó... cơ!
Thích được yêu nhất, lại dễ biến sang cái tính thích bao bọc, bênh vực, thích làm kẻ cần thiết không thể bỏ qua được... của một người nào.
Thật vậy, kẻ ban ân bao giờ cũng cảm thấy mình là cần thiết đối với người chịu ân, do đó thấy mình cao hơn và được quý mến hơn. Đành rằng tình yêu bảo bọc không riêng gì của người đàn bà, nhưng nơi người đàn bà thì tình yêu này mãnh liệt hơn nhiều.
Có không biết bao bà mẹ lấy làm sung sướng hãnh diện được thấy con mình nó đày đọa mình từng li từng tí.
- "Thằng bé tôi, đói thì đói không bao giờ chịu ai đút cơm cho nó cả... Không có tôi nằm bên quạt nó, nó không ngủ... Ai tắm nó cũng không chịu..."
Sự cần thiết dường như không thể nào bỏ qua được của bà mẹ, tựu trung làm cho bà được hãnh diện nhất... Cho nên càng cực khổ nhọc nhằn bao nhiêu, bà cảm thấy sung sướng bấy nhiêu, và có nhiều bà mẹ không ngần ngại gì kéo dài sự lệ thuộc ấy của đứa con bằng cách cáng đáng tất cả mọi việc để cho đứa trẻ ấy tập quen cái thói ỷ lại vào bà và nếu không có bà nó không thể sống một mình được.
Bà mẹ thường yêu thương hơn hết những đứa con nào yếu đuối, bệnh hoạn. Vì đó chính là đứa phải nhờ đến sự săn sóc, khuyên lơn, an ủi của bà nhiều nhất. Còn đứa trẻ mạnh dạn khỏe khoắn không cần đến bà sẽ không được bà yêu cưng bằng. Những cô chị thường thương đứa em nhỏ mà cô lo lắng, săn sóc và bênh vực hơn là những người anh cả mà họ cảm thấy không cần gì đến sự che chở bao bọc cả.
Tóm lại, những nguyện vọng thầm kín của người đàn bà là muốn làm vui lòng: Muốn được cưng thương nhất; muốn được đóng vai tuồng một người quan trọng và cần thiết...
e. Lòng tự ái
Chính cái lòng yêu vị tha của người đàn bà, cái bụng muốn được nhiều người yêu thương, muốn được cưng thương nhất... làm cho người đàn bà rất quan tâm đến dư luận xung quanh, nghĩa là thích được người ta khen, rất sợ bị người ta chê, bất cứ về phương diện nào. Lòng tự ái của người đàn bà thật là đáng "ghê sợ"!
Thật vậy, người đàn bà phần đông không nhận thấy rõ cái quyền lợi riêng của mình, lắm khi chỉ vì bị chạm lòng tự ái mà họ dám liều lĩnh làm những điều hết sức dại dột, ngu xuẩn không thể nói. Tôi có biết nhiều bạn nữ, trong lúc uất hận vì bị chạm lòng tự ái, dám liều lĩnh nhận càn nhận bướng một cuộc hôn nhân hết sức vô lý, không một chút tình yêu gì trong đó cả, mặc dù họ dư biết họ sẽ phải dấn thân vào một cuộc đời bấp bênh đau khổ.
Một danh nhân có nói: "Lòng tự ái giết người đàn bà nguy hiểm hơn ái tình".
Người đàn bà thường lầm lẫn ái tình với lòng tự ái. Hoặc có thể liều lĩnh nhận "bừa" một cuộc hôn nhân mà họ biết chắc sẽ không đem lại hạnh phúc gì cho họ cả, chỉ vì họ sợ dư luận xung quanh chê họ "ế chồng". Trong khi bạn bè chung quanh đã có chồng, kẻ đưa người rước, họ "nôn lên" và nhắm mắt mà nhận bừa bất cứ một người nào, miễn họ có chồng như ai... là được. Miễn là người đàn ông đừng tệ lắm, mà dù có tệ đi chăng nữa, cũng không sao, nếu được chung quanh cho là được. Đáng thương hại hơn nữa là họ che đậy, giấu giếm sự bạc phước của họ để chung quanh lầm tưởng là họ được hạnh phúc để được bè bạn thèm thuồng số phận của họ. Trong khi, thực sự ở trong căn phòng âm u tẻ lạnh, họ đã khóc hết nước mắt. Có khi trong thâm tâm họ khinh bỉ người chồng hoặc họ cũng dư biết thiên hạ khinh khi chồng họ lắm... nhưng trước mặt mọi người, họ vẫn bênh vực và khen tặng không ngớt lời để được người chung quanh đừng khinh thường hay thương hại họ.
Về vấn đề hôn nhân, phần đông phụ nữ không lựa chọn gì cả, họ chỉ nghe theo lòng tự ái hoặc tiếng khen chê của thiên hạ chung quanh hơn là dò trong lóng đục, và nghe theo tiếng gọi của tình yêu chân thật của cõi lòng. Cho nên phần nhiều những cuộc hôn nhân vì ái tình, thật ra chỉ là những cuộc hôn nhân buôn bán hoặc những cuộc hôn nhân vì lòng tự ái gây ra thôi. Nhất là những cuộc hôn nhân vì lòng tự ái gây ra thật là đáng thương hại nhất. Hoặc bị người yêu phụ bạc, hoặc bị từ hôn trắng trợn, người con gái đau khổ vì bị điếm nhục khinh thường... liền mù quáng bực tức và muốn làm cho lợi gan, họ nhận bừa bất cứ một người nào đến cầu hôn với họ; hoặc một người cũ mà họ đã bỏ rơi nhưng vẫn còn đeo đuổi, hoặc một người nào mà xưa nay ve vãn họ, nhưng không được họ yêu thương v. v...
Trong bộ phim "Cuốn theo chiều gió" (Autant en emporte le vent), nàng Scarlet yêu chàng Asley tha thiết và cũng được chàng Asley yêu lại. Nhưng khi nàng hay chàng kết duyên với một người khác, nàng nộ khí xung thiên, nhận làm đám cưới "liền" với một chàng trai khác là Charles, một bạn trai mà thường ve vãn nàng, nhưng bị nàng bỏ rơi. Một người con gái lại đi tỏ tình với một người con trai là điều thất sách, nhưng nàng cũng chả cần. Nàng muốn tỏ cho chàng "bội bạc" kia biết rằng nàng "đắt chồng" lắm, hễ muốn giờ nào là có liền giờ nấy. Nàng cố gây cho người bạc tình kia hối tiếc và đau khổ... Nhưng dại dột thay, khi người đàn ông mà hết thương mình rồi thì những trò ấy chỉ là những trò hề để họ khinh bỉ thêm nữa mà thôi.
Người đàn bà ấy thật là đáng thương, nhưng chàng trai nào được gái yêu cầu hôn nhân vì bị tình yêu trước hất hủi, lại còn đáng thương hại hơn nữa. Những cuộc hôn nhân vá víu ấy không bao giờ đem lại hạnh phúc cho một ai trong cả hai người.
Một trường hợp như thế trong lịch sử cuộc đời tình ái của Napoléon lại thấy rõ ràng hơn. Désirée Clary, người tình đầu tiên của Napoléon đã cùng nhau "thề non hẹn biển"... Nàng Clary lên Paris tìm... nhưng thất vọng đau đớn, nàng chực nhào xuống sông Seine. Nàng gặp Bernadotte, tuy không yêu nhưng vì uất hận, nàng nhận lấy Bernadotte làm chồng. Nàng viết trong nhật ký: "Tôi lấy Bernadotte vì tôi biết Bernadotte sẽ là người chống nổi Napoléon để trả thù cho tôi." Trong thâm tâm nàng, vì bị chạm lòng tự ái nên nhận Bernadotte mà nàng không cần biết có phải là một người quân tử chăng, chỉ biết ông ta là cái gai nhọn sẽ làm khổ được Napoléon là đủ. Bernadotte "ghen" với Napoléon và chính anh ta sau này hại được Napoléon. Chung quy cuộc tình duyên giữa Désirée và Bernadotte là một cuộc tình duyên giả tạo. Bernadotte vì có công cứu Désirée và có lòng che chở bao bọc lúc mà cuộc đời nàng không còn tia hy vọng, nên chàng yêu nàng tha thiết. Nhưng nàng trái lại, vẫn lạnh nhạt với chàng, khiến chàng vô cùng khổ sở. Bernadotte rất quê dốt tâm lý của người đàn bà, tuy biết nàng vì uất hận và cốt trả thù cái "nhục bị hất hủi chán chường" kia, chứ thực sự đâu có yêu chàng; mà cũng vẫn hy vọng cướp được nàng, thì cái đau khổ mà chàng phải rước vào mình âu cũng không nên than thở. Mà ngay nàng Désirée cũng đau khổ không kém... Lòng tự ái đã làm khổ nàng suốt đời.
Không có gì làm cho người đàn bà đau khổ bằng những vết thương gây ra vì lòng tự ái của họ bị chạm. Người đàn ông cần phải được giáo dục về cách cư xử nhã nhặn này để tránh cho phụ nữ những vết thương lòng vô ích. Muốn từ hôn, người đàn ông nên khéo léo tỏ cho người mà mình phụ bạc biết rằng không phải vì mình đã không yêu họ nữa hay vì đã yêu người khác. Như thế sẽ làm đỡ đau khổ vô ích cho người đàn bà nhiều lắm rồi! Và phải chăng đó cũng là vì còn chút lòng nhân đạo!
Phần nhiều những sự ghen tuông thường xảy ra giữa vợ chồng hằng ngày, có khi đến án mạng... cũng đều gây ra vì lòng tự ái hơn là vì tình ái. Là vì lòng tự ái của người đàn bà xui họ không thể nhận được có một người đàn bà nào khác có thể đẹp hơn họ, có duyên hơn họ và chiếm được lòng thương của người yêu họ.
f. Lòng biết ân
Câu "ân càng thâm, oán càng sâu" là để nói về tâm trạng của người đàn ông. Lòng tự ái của người đàn ông xui họ bội bạc rất dễ dàng; họ yêu kẻ họ ban ân mà họ không thể ưa người mà họ thọ ân. (Xem THUẬT XỬ THẾ CỦA NGƯỜI XƯA, cùng một tác giả. Đọc chương "ÂN VÀ OÁN". )
Đối với người đàn bà khác.
Người đàn bà xem sự "thọ ân" như một việc tự nhiên và thường tình. Tự họ, họ cũng rất thích làm ân, vì đó là tâm hồn của bà mẹ.
Thi ân đối với người đàn bà là một phận sự, cho nên họ xem sự thọ ân cũng là một lẽ rất thường và rất tự nhiên. Bởi vậy, khi họ cần dùng đến một điều gì, một sự giúp đỡ gì về vật chất hay tinh thần, họ không ngần ngại gì để hỏi đến kẻ khác, cũng như họ không ngần ngại gì thi ân cho những kẻ cần đến họ.
Người đàn bà hễ mang ân ai thì suốt đời không bao giờ quên. Đối với họ, hễ "ân càng sâu" thì "tình càng nặng". Chữ "ân" thường vương lấy chữ "tình". Người đàn bà mà bội ân bạc nghĩa là một sự bất thường, nếu không phải là một con người quái gở.
Ân nghĩa và lòng kính phục dễ gây tình yêu nơi người đàn bà. Trong Lục Vân Tiên, Nguyệt Nga sở dĩ yêu Vân Tiên vì đã thọ cái ân cứu tử. Trước cử chỉ anh hùng của chàng, nhất là ân cứu mạng... nàng bắt đầu cảm thấy yêu chàng... Và chính Vân Tiên cũng cảm thấy "yêu" nàng vì chàng là người đã chở che bênh vực nàng:
... "Chữ ân buộc lại chữ tình lây dây"
Nguyệt Nga sau khi từ biệt Vân Tiên cũng than:
... "Nghĩ mình mà ngán cho mình,
Chữ Ân chưa trả, chữ Tình lại vương..."
Và những mối tình gây ra do ân nghĩa tạo nên, thường là những mối tình bền bỉ nhất và sâu sắc nhất.
Bởi vậy người đàn bà con gái cần hết sức thận trọng khi thọ ân người đàn ông con trai. Đừng thọ lãnh ân huệ của ai cả, nếu mình biết không thể yêu thương người đó được, hoặc không thể đền ân trả nghĩa được.
Ở đời, hễ "thọ tài" như "thọ tiễn"[1], người đàn bà mà thọ ân người đàn ông quá nặng, những cái ân mà mình không thể trả nổi... thường khó mà thoát khỏi cảnh yêu đương.
Ở đây cũng cần bàn qua sự "tặng quà", một phong tục được bành trướng nhất ở Tây phương. Ở Đông phương cũng vẫn có, nhưng kém tinh vi hơn.
Người đàn ông đối với món quà rất là lạnh lùng, nếu không cho là một món nợ phải trả. Nói cho đúng, họ cũng cảm động trước một món đồ tặng, nhưng đó là một thứ tình cảm nông nổi của xã giao thôi, không mấy thiết tha đến. Bởi thế, họ không hiểu được lòng của người đàn bà vui sướng hạnh phúc bậc nào khi nhận được một món quà của người mình thương. Dĩ nhiên là đối với người đàn bà mà một người lạ, hoặc họ không thương mà tặng họ quà, họ sẽ cho là một điều vô lễ, một sỉ nhục không thể tha thứ được.
Món quà, đối với người đàn bà, là tượng trưng một cái gì đậm đà, tế nhị của tình thương. Ban ân là một sự vui sướng đối với họ, mà thọ ân chẳng những họ rất vừa lòng lại còn cho là rất hãnh diện. Món quà, đối với người đàn bà là một vật tượng trưng chứa đựng không biết bao nhiêu tình thương yêu chú ý của người tặng.
Trong nhiều xã hội Á Đông, người ta cấm phụ nữ không được nhận quà tặng của bất luận người đàn ông con trai nào, trừ ra của cha hay anh em ruột và người mà họ sẽ nhận làm chồng. Tục này thật khôn ngoan, vì nó căn cứ trên một tâm lý sành sỏi và sâu sắc.
Tâm lý thông thường của người đàn bà con gái lương thiện đều thế cả. Họ chỉ nhận quà của những kẻ nào họ yêu mà thôi. Giờ phút nào họ không yêu nữa họ thường có thói "trả lại" những món quà nào họ đã nhận. Món quà theo họ là biểu hiện của tình thương, mà tình thương không còn nữa không bao giờ họ chịu giữ lại vật ấy bên mình. Tình yêu của người đàn bà cụ thể là như thế. Dù là một ân huệ nhỏ mọn nào, người con gái lương thiện đứng đắn không bao giờ chịu nhận đối với một người lạ hoặc một người mà họ không kính yêu. Và nếu, vì hoàn cảnh bắt buộc phải nhận, luôn luôn họ tìm cách để trả liền cái ân ấy.
Trong quyển tiểu thuyết "Nửa Chừng Xuân", Khái Hưng miêu tả tâm lý ấy nơi người đàn bà rất rõ ràng. Cô Mai, lúc túng quẫn, bị tủi nhục đủ điều... lại được một thanh niên là cậu Lộc giúp cho số bạc hai mươi đồng... Ban đầu cô từ chối: "Em cám ơn ông, em không dám nhận, em quyết không nhận". Nhưng từ cái "ân" ấy, cô bắt đầu để ý đến Lộc... và từ cái "ân" này đến cái "ân" kia nàng đã thọ của Lộc, khiến nàng yêu Lộc tha thiết. Khi Lộc hỏi cưới nàng làm vợ thì Mai tự nhủ: "Thì ông không biết rằng cái thân này, cái linh hồn này đã là của ông hay sao? Hà tất ông còn phải xin phải van?" Nàng đã chờ cơ hội để được báo đáp ân này một cách xứng đáng, một cách phi thường. Nhưng, đến sau khi Mai tin rằng Lộc đã bội bạc thì nàng liền nghĩ đến sự trả lại cho Lộc số bạc hai mươi đồng trước kia. Và thật vậy, cô đã nhờ chàng họa sĩ Bạch Hải trao trả lại cho Lộc số bạc ấy. Cô bảo với Bạch Hải: "Chỉ vì hai mươi đồng bạc này mà tôi đến nỗi này. Hai chục bạc ấy thế nào cũng phải hoàn lại. Đó là món nợ thứ nhất trong đời tôi". Nàng không thể nhận một cái ân, dù là trong kỷ niệm, của một người mà nàng không còn yêu được nữa. Lại khi Mai túng quẫn, không tiền chữa bệnh cho Huy là em nàng, nàng bắt buộc phải thọ ân của bác sĩ Minh. Khi Minh tỏ ý muốn cưới nàng, nàng cân nhắc: "Nàng phải thủ tiết với chồng, vậy phải cự tuyệt bác sĩ Minh. Nhưng cự tuyệt bác sĩ Minh thì trước hết phải trả tiền thuốc đã...".
Cái ân mà nàng đã thọ của Lộc, cũng như của Minh... là những "món nợ" mà cha nàng, cụ tú Lãm thường bảo: "Cừu nhân không đáng sợ bằng ân nhân. Ta chỉ sợ xảy ra sự gì mà ta không thể nào trả ân được...".
Nhân đó, trong giao thiệp với người đàn ông con trai, người đàn bà con gái phải cần thận trọng: đừng vô tình để những kẻ không xứng đáng hoặc không có quyền chinh phục mình họ chiếm đoạt quả tim mình.
Người con gái cần phải cấm tuyệt sự nhận lãnh những món quà, cũng như đừng có thư từ qua lại với những người đàn ông con trai nào mà mình không muốn, hoặc không thể nhận người ấy làm người bạn trăm năm của mình. Thư từ qua lại với những người đàn ông con trai mà mình không thể là người bạn trăm năm của họ sau này, lắm khi gặp phải bọn gian manh họ sẽ lợi dụng những bức thư tâm tình của mình để bôi lọ hoặc phá gia cang mình sau này mà không phương cứu vãn. Có nhiều người con gái vì bị bôi lọ danh dự hay bị chúng lợi dụng thư từ cũ để làm gia cang tan tác, đã phải quyên sinh một cách thảm thiết như ta đã thấy thường xảy ra hằng ngày.
Bọn sở khanh chuyên môn đi trộm quả tim người con gái đàn bà, thường dùng những thủ đoạn tinh tế sau đây.
Thủ đoạn của họ là một thứ thủ đoạn cổ điển và bất hủ mà từ đời nào cũng vẫn bất di bất dịch: muốn chiếm quả tim một người đàn bà con gái nào cũng vậy, họ chia sự "tấn công" của họ vào bốn điểm chính sau đây, tức là bốn nhược điểm này của tâm hồn người phụ nữ. Họ khêu gợi:
- Lòng tự đắc
- Tính đa cảm và lòng thương hại
- Sự khao khát âu yếm
- Và lòng biết ân sâu nặng của người đàn bà.
Bởi vậy bắt đầu luôn luôn là một vài câu tán tỉnh mà người đàn bà nào cũng ưa thích: khen sắc đẹp của họ, dù là họ không đẹp. Sự tán tỉnh có nhiều hình thức từ thô thiển đến tinh vi, đi từ sắc đẹp đến cách ăn mặc chưng diện. Không gì làm cho người đàn bà ưa thích nhất là có được người nhìn ngắm mình (dù kín đáo hay sỗ sàng), vì vậy mà không có một người đàn bà con gái nào không thích sửa soạn sắc đẹp và trang điểm dù kín đáo đến bực nào! J. des Vignes Rouges nói: "Phải có can đảm mà nhìn nhận rằng cái mà ta gọi là khao khát yêu đương, thường lại chỉ là lòng khao khát được người tán tụng".
Kế đó, họ dùng đến sự chiều chuộng, săn đón hết sức nhã nhặn chu đáo, tìm đủ mọi cách để giúp đỡ trong một vài việc nho nhỏ không đáng kể, mà dù là người khó tánh đến bực nào cũng không sao từ chối được. Nhưng, người phụ nữ đã bắt đầu cảm động và có ít nhiều thiện cảm. Lòng biết ân đã bắt đầu nhen nhúm.
Rồi đến giai đoạn tỏ bày tâm sự. Họ kêu gọi lòng thương hại của người đàn bà thường hay động lòng trước cảnh đau khổ của con người. Họ tỏ ra họ là người bạc phước, thiếu tình yêu, thiếu sự thông cảm của thiên hạ chung quanh, vô phúc trong gia đình, ngoài xã hội... vân vân và vân vân. Và họ đang tìm an ủi và tìm bạn tri âm dù họ là người đã có vợ con, đã có địa vị cao sang quyền quý... hoặc nếu họ chưa có vợ, họ cũng đã có nhiều nhân tình rồi!
Sau cùng, họ bước sang giai đoạn tặng quà, tặng lễ... và cũng chỉ khởi đầu bằng một vài món quà nho nhỏ thôi. Người con gái đã có thiện cảm, đã có nhận lãnh ít nhiều sự giúp đỡ, đã mang chút ít ân nghĩa rồi, thì cũng khó mà từ chối một món quà nhỏ mọn gần như không đáng kể như một quyển sách, một chai dầu thơm hay một cây bút máy chẳng hạn... Lại nữa, sợ người "ân" của mình ngỡ ngàng tủi thẹn vì sự từ khước của mình đã vô tình lê mình gần cạm bẫy... Theo nhiều người, ngay những bậc phụ huynh "trí thức", thế mà, để tỏ mình là "tân tiến" không chịu nhận thấy sự nguy hiểm ấy, và cho rằng một vài món quà mà có là gì đáng lo ngại!... Đó là hạng người còn nông cạn, dốt nát về tâm hồn người phụ nữ, - tôi muốn nói người phụ nữ lương thiện là vì trừ một số người phụ nữ xảo quyệt và lãng mạn, lấy sắc đẹp "câu" người đàn ông để "lợi dụng" thì không kể, bất cứ một người đàn bà con gái nào thành thật, lương thiện... không bao giờ có thể nhận được một món quà mà không có một niềm tri ân thầm kín và thành thật mong được có ngày đền đáp.
Cho nên, nhận một món quà, người đàn bà con gái nào có lòng liêm sỉ, đều cho là một điểm nhục, nếu món quà ấy là của một người mà mình không có lòng quý mến hay kính trọng, huống chi đối với một người còn xa lạ hay mới quen.
Và từ một sự nhận lãnh món quà, lại sẽ đi lần đến một sự nhận lãnh món tiền, dù ít hay nhiều; người đàn bà con gái nào mà đã nhận lãnh một món tiền, thì đã là như "cá cắn câu", dù cố gỡ cũng trầy da tróc vảy... Cô de Lespinasse nói: "Người đàn bà nào đã nhận tiền bạc của một người đàn ông là đã sẵn sàng định đem thân mạng mình để đền ân rồi, nếu có cơ hội".
Hạng sở khanh chuyên môn, họ khôn quỷ lắm! Đừng quá tin tưởng nơi sự khôn ngoan của mình: "Phật cao nhất xích" chứ "Ma cao nhất trượng"! Mỗi khi sa cơ, sự thiệt hại lớn lao bao giờ cũng về phần người đàn bà chịu cả.
Tôi có biết nhiều cô gái theo "đợt sóng mới", thích được quà tặng của các bạn trai... Họ cho rằng "dại gì không nhận"! Nhưng, nên biết rằng hạng đàn ông "đàng điếm" đâu phải là bọn người ngu dại: hễ "tiền trao cháo múc" và không bao giờ họ "tấn ơn" mà không có tính toán để kiếm chút "lời lãi" gì cho họ. Dù là đối với người bạn trai chí thân của mình cũng phải xử với họ, như lời Richelieu căn dặn: "Tin mà cũng phải phòng: phòng một ngày gần đây, họ sẽ là kẻ thù độc nhất đối với hạnh phúc của mình".
André Maurois có nói: "Giữa bạn bè trai gái, trai thích dạy học gái thích học hỏi... thường dễ đổi tình bạn thành tình nhân". Kinh nghiệm hằng ngày đã chứng minh câu nói ấy. Ban đầu người bạn gái thích học, nhờ bạn trai chỉ dạy... Rồi "ân" biến ra "tình", khó lòng tránh khỏi. Những bậc phụ huynh nên để ý xem chừng con em của mình trong khi chúng giao thiệp với bạn trai. Tính đàn bà con gái dễ cảm... hễ một khi thọ ân rồi dễ chuyển qua tình yêu mà không hay. Trừ ra anh em ruột thịt thì không kể, dù là anh em bà con mà để giao thiệp tự do như trên cũng khó giữ gìn cho khỏi cảnh thương luân bại lý. Đây là một vấn đề quan trọng, phần đông phụ huynh vì đã quá vô tâm đã để xảy ra nhiều thảm kịch gia đình đáng tiếc."Lửa gần rơm" là điều rất nên thận trọng.
Tóm lại, lòng biết ân là nhược điểm của người đàn bà. Không gì làm vui lòng người đàn bà bằng thấy được có người lo nghĩ đến mình. Một món quà dù nhỏ đến đâu cũng làm cho người đàn bà được hạnh phúc. Vậy, tại sao trong tình vợ chồng, ta không biết thỉnh thoảng tỏ cho vợ biết cái tình yêu của mình bằng một vài tặng vật... Làm vui lòng nhau bằng sự tặng quà là một việc làm hay, tại sao không biết dùng nó để nuôi dưỡng tình yêu?
g. Thích tâm sự
Người đàn bà, trái với người đàn ông, thích tâm sự với kẻ khác. Lúc còn nhỏ, đứa con gái cũng nói sớm hơn đứa con trai, không phải vì thông minh hơn mà là vì bản tánh ưa tâm sự hơn. Ở trường học, người con trai đứng đắn thường lặng lẽ hơn, thích sống một mình và cũng không ưa bạn bè. Còn người con gái dù là người kín đáo trầm lặng bậc nào, cũng thích tỏ tình, thích bè bạn; thích tâm sự với nhau, thích viết thư cho cha mẹ, bà con, bạn bè xa cách. Trái lại đối với con trai, viết thơ là cả một hình phạt, chúng không biết nói gì cả chính vì tính tình chúng không thấy cần tỏ bày tâm sự.
Ở ngoài đồng ruộng, nếu không nói chuyện với nhau được, vì công việc đồng áng không thể để họ ở cận bên nhau để tâm sự, bàn tán thì họ lại thích ca hát, hò vang lên, không thích sống trong lặng lẽ, cô tịch. Cho nên đối với người đàn bà con gái, sống cô đơn trong tâm hồn là một đau khổ cực kỳ.
Người phụ nữ có tính ưa xã giao, thích yêu thương và được yêu thương. Do đó, nếu phải sống trong cô đơn họ sẽ chết mòn như một gốc cây thiếu nước. Sự cô đơn về tinh thần đối với người đàn bà là một hình phạt đau khổ, cực kỳ thống thiết hơn là bị sống trong cảnh tịch liêu, vì sống trong tịch liêu họ cũng còn có bạn bè với hoa cỏ, với chim muông, với thú vật quanh mình.
Ta cứ nhìn chung quanh thì sẽ thấy rõ: đàn ông gặp nhau, nói chuyện qua loa rồi thì nếu không bàn về việc làm ăn, là họ kiếm việc giải trí với nhau như bài bạc, đánh cờ hay nhậu nhẹt để khỏi phải nói chuyện vu vơ tâm sự. Trái lại người đàn bà mà hội với nhau, thì chuyện là chuyện, họ quấn quýt với nhau suốt ngày cũng không bao giờ hết chuyện.
Sự khát khao giãi bày tâm sự thường lại trở thành mối hiểu lầm giữa người đàn bà và người đàn ông. Người đàn ông thường thường ưa suy nghĩ mực thước, lý luận và nghiền ngẫm, cho nên thích trầm lặng, ưa sống nơi vắng vẻ. Ít xúc động, người đàn ông thường không hiểu nổi nỗi lòng khao khát tâm sự của người đàn bà, bởi vậy họ đã không khuyến khích người đàn bà bảy tỏ nỗi lòng lại còn dửng dưng lạnh lùng khi người bạn lòng muốn tỏ niềm tâm sự. Bởi vậy, người đàn bà mới đem tâm sự mà phó thác cho kẻ khác, gây nên biết bao sự đáng tiếc trong gia đình. Người đàn ông không thích xen vào tâm tình kẻ khác, cũng rất bực mình khi thấy kẻ khác lại tìm tòi xen vào tâm sự mình. Vì vậy, lắm khi họ bực mình vì những tâm sự không đâu của người đàn bà, nên tìm cách trốn tránh bằng những cử chỉ sỗ sàng trắng trợn, thường làm cho người đàn bà hết sức đau khổ.
Người đàn bà thích giải phẫu và tìm hiểu tâm sự của kẻ khác, rất lấy làm chán nản vì sao người đàn ông của họ lại quá lạnh lùng đối với những lời tâm tình của họ và đáng tiếc là họ lại cho đó là những cử chỉ của một tình yêu lạnh nhạt. Đó là một trong những nguyên nhân làm tình vợ chồng ngày càng xa cách lãnh đạm. Lúc ban đầu người đàn ông vì muốn được lòng người mình yêu nên cố gắng làm mặt tươi cười chiều chuộng để nghe một cách chăm chú tâm sự của người đàn bà, cho nên họ được người đàn bà thích lắm. Nhưng thực ra lắm khi họ giả bộ chăm chú mà không để ý gì cả. Tuy vậy, người đàn bà không đòi hỏi gì hơn là được có người chịu nghe cho họ nói: như thế cũng đủ lắm rồi và họ sẽ vô cùng thầm cảm ân mình.
Sự khao khát tâm sự của người đàn bà xui họ thích bạn tâm tình và nếu người đàn ông vụng dại lạnh nhạt đối với họ, có khi bắt buộc họ đem tâm sự mà phó thác cho người đàn ông khác. Như thế, thật là nguy hiểm vô cùng.
| ← Ch. 02 | Ch. 04 → |